Profesor dr hab. Andrzej Szeptycki,
Podsekretarz Stanu
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
ul. Wspólna 1/3
00-529 Warszawa

Szanowny Panie Profesorze,

W dniu 10 07 b.r. został opublikowany i skierowany do konsultacji projekt Ustawy o likwidacji Akademii Kopernikańskiej i Szkoły Głównej Mikołaja Kopernika wraz z uzasadnieniem.

Sprawa utworzenia Akademii Kopernikańskiej (AK) oraz Szkoły Głównej (SGMK) wywołała ogromny sprzeciw środowiska akademickiego, a nasze Towarzystwo odegrało bardzo aktywną rolę w apelowaniu o zaprzestanie procedowania projektu ustawy jako niezwykle szkodliwej nie tylko dla nauki w kraju. Przedstawiając bardzo szczegółową listę zastrzeżeń merytorycznych, zwracaliśmy uwagę, że utworzenie AK w proponowanym trybie jest nie tylko niezwykle szkodliwe dla nauki w kraju, ale i podważa autorytet Prezydenta RP, który przejął inicjatywę powołania AK i skierował jej projekt pod obrady Parlamentu.

Mimo bardzo poważnych ostrzeżeń płynących z całego środowiska akademickiego, Akademia została utworzona jako de facto przybudówka ministerialna. Podobnie stało się z procesem uruchamiania Szkoły Głównej. Wiele bulwersujących nieprawidłowości i praktyk zarówno w AK, jak i SGMK jest zawartych w uzasadnieniu, z którymi w pełni się zgadzamy.

Chcemy jednak zwrócić uwagę na pominięty kluczowy fakt dotyczący ukształtowania Izb AK. W odróżnieniu od klasycznych Akademii Nauk, obecny skład AK został powołany decyzją Prezydenta z rekomendacji ministra nauki, a nie w trybie wyboru z rekomendacji akademickiej, łamiąc podstawową zasadę, tzn. kompetencji. W nauce oceny muszą dokonywać ludzie o pozycji naukowej lepszej lub porównywalnej z ocenianymi, a nie organy polityczne. W nowożytnej historii była jedna akademia, w której tę zasadę złamano. Ona działała przez 20 lat na początku ubiegłego wieku we Włoszech, nazywała się Accademia d’Italia. Została powołana dokładnie w tym samym celu, jaki był sformułowany w preambule ustawy o utworzeniu AK, czyli wzmocnienia i promocji międzynarodowej dorobku nauki w kraju. Połowę członków wybierał król, a połowę Benito Mussolini. Po upadku faszystowskich Włoch Akademia została rozwiązana.

Proces wyłaniania członków Izb AK w obecnym składzie był niejawny. Warto zwrócić uwagę na dorobek i międzynarodową rozpoznawalność obecnych członków AK. Taka będzie bowiem rozpoznawalność i prestiż Akademii, jacy są jej członkowie. Nie w oparciu o deklaracje i nader pompatycznie brzmiące biogramy o charakterze autopromocji, lecz twarde mierzalne fakty, takie jak miejsce i język publikacji naukowych oraz cytowania tych prac. Dane bibliometryczne są niestety porażające i dyskredytujące w odniesieniu do co najmniej trzech z pięciu Izb AK.

Poniżej podaję wyciąg z danych dotyczących publikowania i cytowań wszystkich członków AK wygenerowany przy pomocy otwartego programu Harzing Publish or Perish przy wykorzystaniu danych zebranych przez Google Scholar.

Zwraca uwagę w szczególności sytuacja w dwóch Izbach: Ekonomii i Zarządzania oraz Nauk Prawnych. Pierwsza z nich jest zdominowana przez prezesów i członków banków narodowych, co odzwierciedla w oczywistych powodów preferencje i politykę towarzyską obecnego prezesa Izby prof. Glapińskiego, prezesa NBP i jego zastępczyni dr hab. Marty Kightley, co jest sytuacją patologiczną.

W Izbie tej, a w jeszcze większym stopniu w Izbie Prawnej uderza minimalny dorobek naukowy i rozpoznawalność międzynarodowa (wartość indeksu Hirscha - h) polskich członków Izby, dramatycznie poniżej w podobny sposób mierzonej pozycji międzynarodowej czołówki polskich ekonomistów i prawników. Izba Filozofii i Teologii całkowicie wymyka się jakiejkolwiek ocenie merytorycznej.

W odniesieniu do innych zarzutów podniesionych w uzasadnieniu Ministerstwa, w pełni się z nimi zgadzamy. Ma to swoje odzwierciedlenie w przesyłanych wcześniej analizach i apelach zarówno naszego Towarzystwa, jaki PAN, PAU, KRASP, RGSzW, RGTN i wielu gremiów eksperckich

Zdajemy sobie sprawę z reperkusji wywołanych likwidacją Akademii, zwłaszcza wśród wielu skądinąd szacownych akademików zagranicznych. Jednakże jak to podkreślałam na wstępie, AK ma faktycznie charakter agencji rządowej i w żadnej mierze nie odzwierciedla ani dorobku, ani potencjału środowiska naukowego w kraju. Jest ona tworem stricte politycznym, bez realnego związku z nauką w Polsce, która wymaga szczególnej troski, jeśli długofalowo ma być jednym z kluczowych czynników rozwojowych kraju. Pozwalam sobie zwrócić w szczególności uwagę na dramatycznie złą sytuację kadrową, zwłaszcza w sektorze nauki powiązanej z biznesem. Proste porównanie demograficzne zasobów kadrowych w Polsce i krajach EU, nie wspominając o USA, wskazuje na brak rzędu stu tysięcy pracowników. I ten fakt, a nie tworzenie kolejnych fasadowych instytucji powinno stać się priorytetowym zagadnieniem przy formułowaniu długofalowej strategii rozwojowej kraju.

Podsumowując, w pełni podtrzymujemy formułowane przez nasze Towarzystwo zastrzeżenia wobec koncepcji i sposobu utworzenia Akademii Kopernikańskiej jako fasadowego tworu o stricte politycznym charakterze i wspieramy wysiłki Ministerstwa Nauki w rozwiązaniu powyższego problemu, jednocześnie deklarując wolę niezależnego doradztwa w sprawach dotyczących rozwoju nauki w naszym kraju.

Z poważaniem

Prof. dr hab. n. med. Dagmara Mirowska-Guzel
Prezes TNW

Analiza bibliometryczna członków Izb Akademii Kopernikańskiej

Dane zebrane na podstawie GoggleScholar przy pomocy programu Harzing Publish or Perish z ograniczeniem do 200 publikacji bez limitu czasowego.

W przypadku trzech ostatnich Izb, praktycznie całość publikacji polskich członków jest w języku polskim i w polskich wydawnictwach, a cytowania są albo autocytowaniami, albo innych polskich autorów piszących w języku polskim